Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων
Hellenic Property Federation
Hellenic Property Federation
ΑΑΔΕ: Ηλεκτρονική η υποβολή των δηλώσεων φόρου κληρονομιάς !
Ενεργοποιήθηκε στις 2 Νοεμβρίου η ψηφιακή εφαρμογή που θα διευκολύνει σημαντικά τους φορολογούμενους που κληρονομούν. Η ΑΑΔΕ με τη νέα εφαρμογή που στηρίζεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα myProperty βάζει τέλος στις ουρές στις εφορίες και στην αναμονή εκκαθάρισης των δηλώσεων για κληρονομιές καθώς και στις χειρόγραφες δηλώσεις γονικών παροχών και δωρεών.
Έως το τέλος του έτους η ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων φόρου κληρονομιάς θα είναι προαιρετική και από την 1η Ιανουαρίου 2023 καθίσταται υποχρεωτική.
Οι περισσότερες περιπτώσεις φόρου κληρονομιάς μπορούν να υποβάλλονται από τους υπόχρεους ηλεκτρονικά, ενώ υπάρχουν και κάποιες λίγες για τις οποίες ο κληρονόμος θα πρέπει να μεταβεί στην εφορία. Για παράδειγμα δεν γίνονται ηλεκτρονικά οι δηλώσεις που αφορούν ακίνητα τα οποία βρίσκονται εκτός συστήματος αντικειμενικών αξιών. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της ΑΑΔΕ, προαιρετικά από 2/11/2022 και υποχρεωτικά από 1/1/2023 τίθενται σε παραγωγική λειτουργία οι εφαρμογές:
Αρχικές (εμπρόθεσμες και εκπρόθεσμες) δηλώσεις φόρου κληρονομιών με Συμβόλαιο
Το νέο καθεστώς για τις κληρονομιές ξεκαθαρίζει απόφαση του διοικητή της ΑΑΔΕ Γιώργου Πιτσιλή σύμφωνα με την οποία:
1. Υποβάλλονται μέσω του myPROPERTY για θανάτους από 01/01/2022 και μετά οι ακόλουθες δηλώσεις φόρου κληρονομιάς:
- οι αρχικές εμπρόθεσμες και εκπρόθεσμες δηλώσεις φόρου κληρονομιάς, εφόσον δεν έχει προηγουμένως υποβληθεί άλλη δήλωση σε έντυπη μορφή, κινητών περιουσιακών στοιχείων (ενδεικτικά χρημάτων, αυτοκινήτων, εταιρικών μεριδίων, εισηγμένων ή μη μετοχών, απαιτήσεων, έργων τέχνης κ.λπ.) και ακινήτων εντός αντικειμενικού συστήματος, με κληρονόμους που είναι πιστοποιημένοι χρήστες των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της ΑΑΔΕ και
- οι τροποποιητικές δηλώσεις φόρου κληρονομιάς αρχικής δήλωσης (εμπρόθεσμες ή εκπρόθεσμες) με τις οποίες είτε δηλώνονται νέα περιουσιακά στοιχεία είτε τροποποιούνται τα ήδη δηλωθέντα, εφόσον η αρχική δήλωση (για θανάτους από 01/01/2022) έχει υποβληθεί μέσω της εφαρμογής αυτής.
2. Ανά ζεύγος κληρονομούμενου - κληρονόμου και ανά αιτία επαγωγής συντάσσεται μία δήλωση, ανεξαρτήτως του αριθμού των μεταβιβαζόμενων περιουσιακών στοιχείων. Σε περίπτωση περισσότερων του ενός κληρονόμων συντάσσονται αντίστοιχα περισσότερες δηλώσεις.
3. Δηλώσεις που αφορούν λοιπές περιπτώσεις επιβολής φόρου κληρονομιάς εξακολουθούν να υποβάλλονται σε έντυπη μορφή. Ενδεικτικά σε έντυπη μορφή υποβάλλονται:
- κάθε τροποποιητική δήλωση (είτε για νέο περιουσιακό στοιχείο είτε για ήδη δηλωθέν), εφόσον έχει ήδη υποβληθεί σε έντυπη μορφή άλλη δήλωση φόρου κληρονομιάς,
- οι δηλώσεις που αφορούν ακίνητα εκτός Α.Π.Α.Α.,
- οι δηλώσεις αναβολής φορολογίας,
- οι δηλώσεις με αντικείμενο κινητά κάθε είδους ή μετρητά, για τα οποία, στην περίπτωση που δεν διασφαλίζεται η πληρωμή του φόρου από την περιουσία του υπόχρεου κληρονόμου, ο φορολογούμενος παρέχει ασφάλεια ή εγγυητική επιστολή τράπεζας, προκειμένου να βεβαιωθεί ο φόρος σε δόσεις,
- οι δηλώσεις κληρονομιάς επικαρπίας, η οποία περιέρχεται λόγω θανάτου του επικαρπωτή στον ψιλό κύριο που έχει αγοράσει την ψιλή κυριότητα, για την οποία υπόκειται σε φόρο για τα υπόλοιπα δέκατα της αξίας της πλήρους κυριότητας.
4. Οι δηλώσεις που έχουν υποβληθεί στις Δ.Ο.Υ. και για τις οποίες δεν έχει εκδοθεί η πράξη προσδιορισμού του φόρου, διεκπεραιώνονται από τις Δ.Ο.Υ. χωρίς να απαιτείται η εκ νέου ηλεκτρονική υποβολή τους. Εφόσον ο υπόχρεος επιθυμεί να τις υποβάλει μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής, τότε υποχρεούται να ανακαλέσει τις υποβληθείσες δηλώσεις.
5. Εφόσον δεν συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής της κληρονομίας, υποβάλλεται από τον υπόχρεο σε δήλωση με τη χρήση των προσωπικών του κωδικών TAXISnet,
6. Οι δηλώσεις για κινητά περιουσιακά στοιχεία και ακίνητα εντός αντικειμενικού συστήματος εφόσον συντάσσονται συμβολαιογραφικά έγγραφα αποδοχής συμπληρώνονται από τον συμβολαιογράφο και υποβάλλονται από τον υπόχρεο με τη χρήση των κωδικών TAXISnet.
7. Εφόσον ζητείται απαλλαγή, η υποβολή της δήλωσης κληρονομιάς επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης, ως προς τη συνδρομή των προϋποθέσεων της απαλλαγής.
8. Με την υποβολή της δήλωσης κληρονομιάς εκδίδεται η πράξη διοικητικού ή διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου κατά περίπτωση η οποία κοινοποιείται στο υπόχρεο σε φόρο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, καθώς και η ταυτότητα οφειλής. Εφόσον συντάσσεται πράξη αποδοχής κληρονομιάς ο συμβολαιογράφος υποχρεούται να καταχωρήσει τα στοιχεία αυτής και να την επισυνάψει στην εφαρμογή myPROPERTY εντός 15 εργάσιμων ημερών.Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται ηλεκτρονικά αμέσως και ελέγχει την ακρίβεια των δηλούμενων και τη συνδρομή των προϋποθέσεων απαλλαγής μέσα σε 60 ημέρες από την υποβολή αυτής.
9. Ο φορολογούμενος καλείται για υποβολή επιπλέον δικαιολογητικών εντός 5 εργάσιμων ημερών και εφόσον αυτά δεν μεταβάλλουν την φορολογητέα αξία της δήλωσης αναρτώνται από τον φορολογούμενο στην εφαρμογή myPROPERTY. Εάν η προσκόμισή τους μεταβάλλει την φορολογητέα αξία, απαιτείται και η υποβολή τροποποιητικής δήλωσης.
* Δείτε στο τέλος τον οδηγό της ΑΑΔΕ με συχνές ερωτήσεις-απαντήσεις στην ηλεκτρονική εφαρμογή «ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΦΟΡΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ»
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ: Ενας σύντομος πρακτικός οδηγός για τις νομικές και φορολογικές υποχρεώσεις των κληρονόμων ακινήτων περιουσιακών στοιχείων. Πηγή: www.Taxheaven.gr
Toυ Ορέστη Σεϊμένη
Ο θάνατος ενός προσώπου εκτός από τη θλίψη για την απώλειά του, δημιουργεί στους οικείους του και σειρά νομικών και φορολογικών διαδικασιών και γραφειοκρατικών προβλημάτων που θα πρέπει έγκαιρα να αντιμετωπίσουν και να διεκπεραιώσουν.
Ο κληρονόμος πρέπει να προσδιορίσει το συντομότερο δυνατόν:
*ποιά είναι τα περιουσιακά στοιχεία του θανόντος
*ποιά κληρονομούνται και ποιά όχι ( π.χ. η ισόβια πρόσοδος , η επικαρπία, η οίκηση, το χρησιδάνειο, περιπτώσεις χρησικτησίας, η μισθωτική σχέση, οι κοινοί λογαριασμοί του θανόντος με προϋποθέσεις, κλπ, δεν κληρονομούνται.)
*ποιό είναι το ενεργητικό και το παθητικό της κληρονομιαίας περιουσίας και
*αν θα αποδεχθούν ή θα αποποιηθούν τα περιουσιακά στοιχεία και τις επιχειρήσεις που άφησε με τον θάνατό του ο κληρονομούμενος.
ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ ΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ:
1) ΣΤΟ ΜΗΤΡΩΟ ΤΗΣ Δ.Ο.Υ. : Δήλωση του θανάτου του κληρονομούμενου.
2) ΣΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ: Δήλωση Αποποίησης της κληρονομιάς ενόις τετραμήνου από τον θάνατο ή τη δημοσίευση της διαθήκης.
3) ΣΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ (της κατοικίας του κληρονομούμενου): κατάθεση της ιδιόγραφης διαθήκης και αναμονή δημοσίευσής της.
4) ΣΤΗΝ Δ.Ο.Υ.: Εκδοση του Πιστοποιητικού ΕΝΦΙΑ για τα ακίνητα του κληρονομούμενου.
5) ΜΟΛΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΙ Η ΔΙΑΘΗΚΗ: ποιές ημερομηνίες ισχύουν
6) ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Δήλωσης Αποδοχής Κληρονομιάς.
7) ΣΤΟ ΥΠΟΘΗΚΟΦΥΛΑΚΕΙΟ ή στο ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ: Μεταγραφή της αποδοχής της κληρονομιάς
8) ΣΤΗΝ Δ.Ο.Υ.: Δήλωση φορολογίας εισοδήματος του κληρονομουμένου με προθεσμία μέχρι 31.12.του επομένου έτους του θανάτου.
9) ΣΤΗΝ Δ.Ο.Υ. (ηλεκτρονικά μέσω της ειδικής εφαρμογής του Ε9): Δήλωση των κληρονομηθέντων ακινήτων στο Ε9 του κληρονόμου.
10) ΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΠΕΘΑΝΕΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ: προθεσμία ενός έτους.
11) ΣΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ για έκδοση πιστοποιητικού μη δημοσίευσης διαθήκης, αντιγράφου διαθήκης ή κληρονομητηρίου.
ΟΙ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΙΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ:
1. ΣΤΟ ΜΗΤΡΩΟ ΤΗΣ Δ.Ο.Υ.
1.α. Δήλωση θανάτου στο Τμήμα Μητρώου όταν ο κληρονομούμενος δεν ήταν επιτηδευματίας:
Μια απαραίτητη ενέργεια των κληρονόμων θα πρέπει να είναι η δήλωση του θανάτου του κληρονομουμένου στο Τμήμα Μητρώου της Δ.Ο.Υ. Η δήλωση αυτή υποβάλλεται χειρόγραφα από ένα τουλάχιστον κληρονόμο ή από εγγύτερο συγγενή με σκοπό να διαγραφεί ο κληρονομούμενος από το αρχείο της εφορίας.
Αν ο κληρονομούμενος δεν ήταν επιτηδευματίας, ο κληρονόμος θα υποβάλλει δήλωση μεταβολής στο Τμήμα Μητρώου της εφορίας στην οποία υπάγεται η κατοικία του κληρονομουμένου. Η δήλωση αυτή υποβάλλεται μέχρι την λήξη της ημερομηνίας υποβολής της φορολογικής δήλωσης, και μαζί με αυτήν θα συνυποβάλλει:
•Ληξιαρχική πράξη θανάτου
•Το Έντυπο Μ7 που δηλώνει την σχέση του φορολογουμένου με τους συγγενείς του
1.β. Δήλωση θανάτου στο Τμήμα Μητρώου όταν ο κληρονομούμενος ήταν επιτηδευματίας και είχε ατομική επιχείρηση:
Αν ο κληρονομούμενος είχε κάποια ατομική εμπορική επιχείρηση, αλλά οι κληρονόμοι του δεν επιθυμούν να συνεχίσουν την επιχείρησή αυτή, τότε:
Η δήλωση διακοπής θα υποβληθεί από έναν τουλάχιστον κληρονόμο εντός 30 ημερών από την λήξη της ημερομηνίας αποποίησης της κληρονομιάς.
Η δήλωση διακοπής σε αυτήν την περίπτωση θα υποβληθεί χειρόγραφα στην Δ.Ο.Υ. στην οποία υπαγόταν η έδρα της ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητος του κληρονομούμενου.
Παράδειγμα: O A΄ απεβίωσε την 15/4/2017. Η ημερομηνία λήξης της αποποίησης λήγει την 15/8/2017 και η δήλωση διακοπής της ατομικής επιχείρησης πρέπει να γίνει μέχρι την 15/9/2017
2. ΣΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ: ΔΗΛΩΣΗ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ στον Γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς (από το 2013 είναι το Ειρηνοδικείο στην περιφέρεια του οποίου ο κληρονομούμενος είχε κατά το χρόνο του θανάτου του την κατοικία του και, αν δεν είχε κατοικία, ή αν δεν είχε ούτε διαμονή, αρμόδιο είναι το Ειρηνοδικείο της Πρωτεύουσας του Κράτους.)
Αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομιά, πρέπει να υποβάλλει την δήλωση αποποίησης τις πρώτες 120 ημέρες από τον θάνατο του κληρονομουμένου, δηλαδή μέσα στους 4 μήνες από την ημερομηνία του θανάτου. Εάν περάσει άπρακτη αυτή η προθεσμία, τότε θεωρείται από τον νόμο ότι αποδέχεται την κληρονομία και πρέπει να ακολουθήσει η δήλωση αποδοχής κληρονομιάς.
3. ΣΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ: Η διαθήκη πρέπει να αναζητηθεί στο Ειρηνοδικείο στο οποίο υπάγεται η κατοικία του κληρονομούμενου.
4. ΑΝΑΜΟΝΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.
Πρέπει να δημοσιευθεί πρώτα η διαθήκη για να προχωρήσει ο Συμβολαιογράφος στην σύνταξη δήλωσης για την αποδοχή της κληρονομιάς και την πληρωμή του φόρου κληρονομιάς στην Δ.Ο.Υ,
5. ΣΤΗΝ Δ.Ο.Υ. για την έκδοση του Πιστοποιητικού ΕΝΦΙΑ με το οποίο θα πιστοποιείται ότι ο κληρονομούμενος είχε υποβάλλει το Ε9 του και έχει πληρώσει τον ΕΝ.Φ.Ι.Α. του την τελευταία πενταετία προ του θανάτου του.
6. ΜΟΛΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΙ Η ΔΙΑΘΗΚΗ: ισχύουν οι ίδιες ημερομηνίες για την αποποίηση ή την αποδοχή της κληρονομιάς, όπως και στην περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη. Οι ημερομηνίες αρχίζουν από την ημέρα δημοσίευσης της διαθήκης και όχι από την ημέρα του θανάτου.
7. ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΔΗΛΩΣΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
ΕΑΝ ΔΕΝ ΓΙΝΕΙ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ή ΑΠΟΔΟΧΗ στην διάρκεια των 120 ημερών τότε η πράξη δήλωσης Αποδοχής κληρονομιάς υποβάλλεται την περίοδο που αρχίζει από την ημέρα που ο κληρονόμος αποδέχτηκε σιωπηρώς την κληρονομιά μέχρι την τελευταία ημέρα του εξαμήνου από την ημέρα θανάτου (ανάμεσα στις 120 και 180 ημέρες από την ημέρα θανάτου)
Αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομιά, πριν να λήξουν οι 120 ημέρες, δεν υπάρχει κληρονομιά και δεν υποβάλλεται δήλωση αποδοχής κληρονομιάς ούτε Ε9 (δες παρακάτω).
Αν ο κληρονόμος αποδεχθεί την κληρονομιά, πριν να λήξουν οι 120 ημέρες τότε θα υποβάλλει την δήλωση κληρονομιάς μέχρι την τελευταία ημέρα του εξαμήνου από του θανάτου του κληρονομουμένου και θα πληρώσει τους νόμιμους φόρους κληρονομιάς
Συνήθη απαιτούμενα δικαιολογητικά:
- Ληξιαρχική Πράξη θανάτου
- Πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών
- Αντίγραφο της δημοσιευθείσης διαθήκης
- Πιστοποιητικό μη υπάρξεως άλλης, και δεύτερης, διαθήκης
- Τίτλοι ιδιοκτησίας (για να διατυπωθεί σωστά η περιγραφή του ακινήτου)
- Τοπογραφικό οικοπέδου
- Άδεια οικοδομής
- Πιστοποιητικό ΕΝΦΙΑ από την εφορία για την τελευταία 5ετία
8. ΕΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΠΟΒΙΩΣΕΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ-ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΕΝΟΣ ΕΤΟΥΣ
Εάν ο φορολογούμενος αποβιώσει στο εξωτερικό και αφήσει περιουσία στην Ελλάδα, οι προθεσμίες που έχουν οι κληρονόμοι του για να υποβάλλουν την δήλωση κληρονομιάς στην Ελλάδα είναι οι εξής:
Οι ημερομηνίες μετρούν μέσα σε ένα χρόνο από την ημέρα που απεβίωσε ο κληρονομούμενος στην αλλοδαπή, ή οι κληρονόμοι ή οι κληροδόχοι διέμεναν στην αλλοδαπή κατά τον χρόνο του θανάτου. Το ένα έτος αρχίζει από :
Η παραπάνω ετήσια προθεσμία μπορεί να παραταθεί για τρείς μήνες ακόμα, κατ’ ανώτατο όριο, με απόφαση του Εφόρου και εφόσον συντρέχουν αποχρώντες λόγοι.
9. ΣΤΟ ΥΠΟΘΗΚΟΦΥΛΑΚΕΙΟ (ή στο ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ): Γίνεται η μεταγραφή της αποδοχής κληρονομιάς μετά την σύνταξη και υπογραφή του Συμβολαίου. Οπου η περιοχή είναι υπό κτηματογράφηση, γίνεται και στα δύο!
10. ΣΤΗΝ Δ.Ο.Υ.: Δήλωση φορολογίας εισοδήματος του κληρονομουμένου.
«Οι δηλώσεις των αποβιωσάντων υποβάλλονται αποκλειστικά σε χειρόγραφη μορφή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. εμπρόθεσμα έως 31 Δεκεμβρίου του επομένου έτους. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται ενημέρωση του Τμήματος Διοικητικής και Μηχανογραφικής Υποστήριξης της Δ.Ο.Υ του αποβιώσαντος πριν από την υποβολή της δήλωσης με την ημερομηνία θανάτου και τα στοιχεία των νόμιμων κληρονόμων/εγγυτέρων συγγενών, προσκομίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά» (βλ. ΠΟΛ. 1034/2017).
•Παράδειγμα : O A΄ αποβίωσε στην αλλοδαπή την 15/4/2018. Η Δήλωση φορολογίας εισοδήματος για τα εισοδήματα που απέκτησε από 1/1/2018 έως 15/4/2018 πρέπει να υποβληθεί στην εφορία το αργότερο μέχρι το τέλος του 2019 . Η δήλωση θα υποβληθεί χειρόγραφα στην Δ.Ο.Υ. ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ. Ν.4172/2013 άρθρο 67 παρ.3
11. ΣΤΗΝ Δ.Ο.Υ. (ηλεκτρονικά μέσω της ειδικής εφαρμογής του Ε9): Δήλωση Ε9 του κληρονόμου:
10.α. Στην περίπτωση της αποποίησης πριν από την λήξη των 4 μηνών ο κληρονόμος δεν θα υποβάλλει Ε9
10.β. Στην περίπτωση της σιωπηρής αποδοχής της κληρονομιάς στην λήξη των 4 μηνών (μετά τις 120 ημέρες από του θανάτου ), ο κληρονόμος θα υποβάλλει Ε9 για τα ακίνητα που απέκτησε ως κληρονόμος διότι θεωρείται ότι αποδέχεται σιωπηρά την κληρονομιά στο τέλος του τετραμήνου από του θανάτου του κληρονομουμένου, (120 ημέρες), τότε θα υποβάλλει το Ε9 στις 150 ημέρες από την ημέρα του θανάτου του κληρονομουμένου (120 + 30).
10.γ. Στην περίπτωση αποδοχής της κληρονομιάς πριν τη λήξη των 4 μηνών από του θανάτου, όταν ο κληρονόμος αποδέχεται την κληρονομιά κάποια ημερομηνία και πριν να λήξει η περίοδος των 120 ημερών από του θανάτου του κληρονομουμένου, θα υποβάλλει το Ε9 στις 30 ημέρες μετά από την ημέρα που απεδέχθη συμβολαιογραφικά την κληρονομιά.
10.δ. Στην περίπτωση αποδοχής της κληρονομιάς από την ημερομηνία δημοσίευσης της διαθήκης, ο φορολογούμενος υποχρεούται να αναγράψει στη δήλωση στοιχείων ακινήτων, την οποία θα υποβάλει προς τούτο, την ημερομηνία θανάτου του κληρονομουμένου και, στις περιπτώσεις που πρόκειται για εκ διαθήκης κληρονόμο, την ημερομηνία δημοσίευσης της διαθήκης
12. ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ-ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΗ-Ε9
Από τη δημοσίευση της απόφασης που διατάσσεται από το δικαστήριο η δικαστική εκκαθάριση, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις της κληρονομίας αποχωρίζονται αυτοδικαίως από την περιουσία του κληρονόμου και αποτελούν χωριστή ομάδα που διοικείται από τον εκκαθαριστή ο οποίος διορίζεται από το δικαστήριο και διοικεί την ομάδα της κληρονομίας. Υποκείμενος στον ΕΝ.Φ.Ι.Α. για τα κληρονομιαία ακίνητα είναι ο εκκαθαριστής της κληρονομίας, διαχωρισμένα όμως από την ατομική του περιουσία, από το έτος 2016, για όσο διάστημα διαχειρίζεται και διοικεί αυτήν την περιουσία.
Επομένως ο εκκαθαριστής κληρονομίας υποβάλει ο ίδιος χειρόγραφη δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) στον Α.Φ.Μ. του κληρονόμου, έτσι ώστε να είναι δυνατή η πληρωμή του αναλογούντος ΕΝ.Φ.Ι.Α.
Των Ορέστη Σεϊμένη - Αλεξάνδρας Γεράγγελου, www.taxheaven.gr
Γενικά
Η κυριότητα της περιουσίας που αποκτάται κατά την διάρκεια του γάμου συνήθως γράφεται στο όνομα και των δύο συζύγων. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που η περιουσία αυτή γράφεται στο όνομα του ενός συζύγου, του αποθανόντος. Τα προβλήματα δημιουργούνται μετά τον θάνατο του συζύγου εκείνου που είχε στην κυριότητα του αυτά τα περιουσιακά στοιχεία. Ο/η επιζών σύζυγος δικαιούται ένα μέρος της περιουσίας αυτής; Εστω και αν δεν κατέβαλλε χρήματα για την αγορά των περιουσιακών στοιχείων κατά την διάρκεια του γάμου; Θεωρείται ότι συνέβαλλε στην αγορά αυτή; Πως θα φορολογηθεί η περιουσία που θα μεταβιβασθεί; Ποια έγγραφα θα συνταχθούν; Τί ισχύει όταν ακυρώνεται εν ζωή ο γάμος ; κλπ
Η αύξηση της περιουσίας στην διάρκεια του γάμου.
Το 1/3 της αύξησης της περιουσίας εάν ακυρωθεί ο γάμος
Αν ο γάμος λυθεί ή ακυρωθεί και η περιουσία του ενός συζύγου έχει, αφότου τελέστηκε ο γάμος, αυξηθεί, ο άλλος σύζυγος, εφόσον συνέβαλε με οποιονδήποτε τρόπο στην αύξηση αυτή, δικαιούται να απαιτήσει την απόδοση του μέρους της αύξησης (αποκτήματα γάμου) που προέρχεται από τη δική του συμβολή. Τεκμαίρεται δε ότι η συμβολή αυτή ανέρχεται στο 1/3 της αύξησης, εκτός αν αποδειχθεί διαφορετική ή καμία συμβολή. άρθρο 1400 ΑΚ
Η αξίωση στρέφεται κατά των κληρονόμων εάν ο γάμος λυθεί με θάνατο
Εάν ο γάμος λυθεί με θάνατο του ενός συζύγου, η αξίωση του επιζώντος για συμμετοχή στα αποκτήματα κατευθύνεται κατά των κληρονόμων του θανόντος, καθένας από τους οποίους βαρύνεται με την εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής από το ποσοστό της κληρονομικής του μερίδας.
Σημείωση : Στην αύξηση της περιουσίας των συζύγων δεν υπολογίζεται ό,τι αυτοί απέκτησαν από δωρεά, κληρονομία ή κληροδοσία ή µε διάθεση των αποκτημάτων από αυτές τις αιτίες.
Yπολογισμός της αξίας με αντικειμενικές αξίες. Η αξία των ακινήτων που μεταβιβάζονται υπολογίζεται σε αντικειμενικές αξίες.
Πότε κληρονομείται η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου. Η εκχώρηση του δικαιώματος αυτού.
Το άρθρο 1401 του Α.Κ. ορίζει ότι: "Η αξίωση του άρθρου 1400, δεν γεννιέται σε περίπτωση θανάτου, στο πρόσωπο κληρονόμων του συζύγου που πέθανε. Επίσης δεν εκχωρείται ούτε κληρονομείται, εκτός αν έχει αναγνωριστεί συμβατικά ή έχει επιδοθεί αγωγή.
Η παραγραφή της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου. Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου παραγράφεται δύο χρόνια μετά την λύση ή ακύρωση του γάμου.
Περισσότερα στο www.taxheaven.gr
ΠΟΙΟΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΞ ΑΔΙΑΘΕΤΟΥ ΔΙΑΔΟΧΗ (ΔΗΛΑΔΗ ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΘΑΝΟΝΤΟΣ)
Άρθρο 1813
Πρώτη τάξη Ως κληρονόμοι εξ αδιαθέτου στην πρώτη τάξη καλούνται οι κατιόντες του κληρονομουμένου. Ο πλησιέστερος απ' αυτούς αποκλείει τον απώτερο της ίδιας ρίζας. Στην θέση κατιόντος που δεν ζει κατά την επαγωγή υπεισέρχονται οι κατιόντες που μέσω αυτού συνδέονται με συγγένεια με τον κληρονομούμενο (διαδοχή κατά ρίζες). Τα τέκνα κληρονομούν κατ' ισομοιρία.
Άρθρο 1814
Δεύτερη τάξη Στην δεύτερη τάξη καλούνται μαζί οι γονείς του κληρονομούμενου, οι αδελφοί, καθώς και τέκνα και έγγονοι αδελφών που έχουν πεθάνει πριν απ' αυτόν. Οι γονείς και οι αδελφοί κληρονομούν κατ' ισομοιρία και τα τέκνα ή οι έγγονοι αδελφών που έχουν πεθάνει πριν από τον κληρονομούμενο κληρονομούν κατά ρίζες. Τα τέκνα αδελφού του κληρονομουμένου που έχει πεθάνει πριν απ' αυτόν αποκλείουν τους εγγονούς της ίδιας ρίζας.
Άρθρο 1815
Ετεροθαλείς αδελφοί Ετεροθαλείς αδελφοί, αν συντρέχουν με γονείς ή με αμφιθαλείς ή με τέκνα ή εγγονούς αμφιθαλών αδελφών, παίρνουν το μισό της μερίδας που ανήκει στους αμφιθαλείς. Το μισό επίσης παίρνουν και τα τέκνα ή οι έγγονοι ετεροθαλών αδελφών που έχουν πεθάνει πριν από τον κληρονομούμενο.
Άρθρο 1816
Τρίτη τάξη Στην τρίτη τάξη καλούνται οι παππούδες και οι γιαγιάδες του κληρονομουμένου και από τους κατιόντες τους τα τέκνα και οι έγγονοι. Αν κατά την επαγωγή ζουν οι παππούδες και οι γιαγιάδες και των δύο γραμμών, κληρονομούν μόνο αυτοί κατ' ισομοιρία. Αν κατά την επαγωγή δεν ζει ο παππούς ή η γιαγιά από την πατρική ή τη μητρική γραμμή, στην θέση εκείνου που έχει πεθάνει υπεισέρχονται τα τέκνα και οι έγγονοι του. Αν δεν υπάρχουν τέκνα και έγγονοι, η μερίδα αυτού που έχει πεθάνει περιέχεται στον παππού ή στην γιαγιά, της ίδιας γραμμής και. αν δεν υπάρχει, στα τέκνα και στους εγγονούς του. Αν κατά την επαγωγή δεν ζουν ο παππούς και η γιαγιά, είτε από την πατρική είτε από τη μητρική γραμμή και δεν υπάρχουν τέκνα και έγγονοι αυτών που έχουν πεθάνει κληρονομούν μόνο ο παππούς ή η γιαγιά ή τα τέκνα και οι έγγονοι τους από την άλλη γραμμή. Τα τέκνα κληρονομούν κατ' ισομοιρία και αποκλείουν τους εγγονούς της ίδιας ρίζας. Οι έγγονοι κληρονομούν κατά ρίζες.
Άρθρο 1817
Τέταρτη τάξη Στην τέταρτη τάξη καλούνται οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες του κληρονομούμενου. Οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες που ζουν κατά το χρόνο της επαγωγής κληρονομούν κατ' ισομοιρία ανεξάρτητα αν ανήκουν στην ίδια ή σε διάφορες γραμμές.
Άρθρο 1818
Δικαίωμα από περισσότερες ρίζες Όποιος στην περίπτωση της διαδοχής κατά ρίζες ανήκει σε περισσότερες ρίζες παίρνει τη μερίδα που ανήκει σε κάθε ρίζα. Κάθε μερίδα θεωρείται ιδιαίτερη κληρονομική μερίδα.
Άρθρο 1819
Διαδοχή τάξεων Δεν καλείται στην κληρονομία συγγενής, εφόσον υπάρχει άλλος συγγενής προηγούμενης τάξης που καλείται ως κληρονόμος.
Άρθρο 1820
Ο σύζυγος που επιζεί Εκείνος από τους συζύγους που επιζεί καλείται, ως κληρονόμος εξ αδιαθέτου με τους συγγενείς της πρώτης τάξης στο τέταρτο και με τους συγγενείς των άλλων τάξεων στο μισό της κληρονομίας. Επιπλέον παίρνει ως εξαίρετο, ανεξάρτητα από την τάξη με την οποία καλείται, τα έπιπλα, σκεύη, ενδύματα και άλλα τέτοια οικιακά αντικείμενα που τα χρησιμοποιούσαν είτε μόνος εκείνος που επιζεί είτε και οι δύο σύζυγοι. Αν όμως υπάρχουν τέκνα του συζύγου που πέθανε, λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες και αυτών, εφόσον το επιβάλλουν οι ειδικές περιστάσεις για λόγους επιείκειας.
Άρθρο 1821
Πέμπτη τάξη Αν δεν υπάρχουν συγγενείς της πρώτης, της δεύτερης, της τρίτης και της τέταρτης τάξης, ο σύζυγος που επιζεί καλείται ως αδιαθέτου κληρονόμος σε ολόκληρη την κληρονομία.
Άρθρο 1822
Αποκλεισμός συζύγου Το κληρονομικό δικαίωμα καθώς και το δικαίωμα στο εξαίρετο του συζύγου που επιζεί αποκλείονται, αν ο κληρονομούμενος, έχοντας βάσιμο λόγο διαζυγίου, είχε ασκήσει την αγωγή διαζυγίου κατά του συζύγου του.
Άρθρο 1823
Προσαύξηση Αν ο εξ αδιαθέτου κληρονόμος εξέπεσε πριν από την επαγωγή ή μετά την επαγωγή και από την αιτία αυτή αυξήθηκε η μερίδα άλλου εξ αδιαθέτου κληρονόμου, το μέρος κατά το οποίο επήλθε η αύξηση αυτή θεωρείται ιδιαίτερη κληρονομική μερίδα ως προς τις κληροδοσίες ή τον τρόπο που βαρύνουν τον κληρονόμο αυτόν ή εκείνον που εξέπεσε, καθώς και ως προς την υποχρέωση της συνεισφοράς.
Άρθρο 1824
Έκτη τάξη Αν κατά την επαγωγή της κληρονομίας δεν υπάρχει ούτε συγγενής από εκείνους που καλούνται κατά το νόμο, ούτε σύζυγος του κληρονομούμενου, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος καλείται το δημόσιο.
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΜΕ ΔΙΑΘΗΚΗ. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΘΗΚΕΣΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Σύνταξη, ανάκληση και δημοσίευση διαθηκών
Άρθρο 1716
Αυτοπρόσωπη σύνταξη Η διαθήκη συντάσσεται μόνο αυτοπροσώπως και μόνο κατά τις διατυπώσεις που ορίζονται στο νόμο.
Άρθρο 1717
Συνδιαθήκη Περισσότερα πρόσωπα δεν μπορούν να συντάξουν διαθήκη με την ίδια πράξη.
Άρθρο 1718
Διαθήκη, για την σύνταξη της οποίας δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 1719 έως 1757, είναι άκυρη, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά.
Άρθρο 1719
Ανίκανοι Ανίκανοι να συντάσσουν διαθήκη είναι: 1. οι ανήλικοι, 2. Όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση με πλήρη στέρηση της δικαιοπρακτικής τους ικανότητας ή με ρητή στέρηση της ικανότητας να συντάσσουν διαθήκη, 3. όσοι κατά το χρόνο της σύνταξης της διαθήκης δεν έχουν συνείδηση των πράξεών τους ή βρίσκονται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής τους. Η ανικανότητα των συμπαραστατουμένων αρχίζει από τη στιγμή που υποβλήθηκε η αίτηση ή συντάχθηκε η πράξη για την αυτεπάγγελτη εισαγωγή της υπόθεσης προς συζήτηση, με βάση τις οποίες διατάχθηκε η υποβολή στη δικαστική συμπαράσταση.
Άρθρο 1720
Αν ο συμπαραστατούμενος, από τον οποίο αφαιρέθηκε (ή: έχει αφαιρεθεί) ρητά η ικανότητα να συντάσσει διαθήκη, συνέταξε διαθήκη προτού καταστεί τελεσίδικη η απόφαση που τον υπέβαλε στη δικαστική συμπαράσταση, η μεταγενέστερη τελεσιδικία της απόφασης δεν επιδρά στο κύρος της διαθήκης, αν ο διαθέτης πεθάνει πριν από την τελεσιδικία. Το ίδιο ισχύει, αν το πρόσωπο του προηγούμενου εδαφίου συνέταξε διαθήκη μετά την υποβολή της αίτησης για άρση της δικαστικής συμπαράστασης ή την έκδοση της πράξης με την οποία εισάγεται αυτεπαγγέλτως η υπόθεση της άρσης στο δικαστήριο και η άρση έγινε σύμφωνα με την αίτηση ή την πράξη.
Άρθρο 1721
Ιδιόγραφη διαθήκη Η ιδιόγραφη διαθήκη γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, χρονολογείται και υπογράφεται απ' αυτόν. Από τη χρονολογία πρέπει να προκύπτει η ημέρα, ο μήνας και το έτος. Η ιδιόγραφη διαθήκη δεν υποβάλλεται σε κανένα άλλο τύπο. Ψευδής ή εσφαλμένη χρονολογία δεν επάγεται μόνη της ακυρότητα της ιδιόγραφης διαθήκης. Απλές προσθήκες σε περιθώριο ή σε υστερόγραφο υπογράφονται από το διαθέτη, διαφορετικά θεωρούνται σαν να μην έχουν γραφεί. Διαγραφές, παρεγγραφές, ξύσματα ή αλλά τέτοια εξωτερικά ελαττώματα βεβαιώνονται από το δικαστήριο που δημοσίευσε τη διαθήκη και μπορούν, κατά την κρίση του δικαστηρίου, να επιφέρουν ολικά ή μερικά την ακυρότητα της διαθήκης.
Άρθρο 1722
Κατάθεση ιδιόγραφης Η ιδιόγραφή διαθήκη μπορεί να κατατεθεί από το διαθέτη σε συμβολαιογράφο για φύλαξη κατά τις κοινές διατάξεις για την κατάθεση των εγγράφων.
Άρθρο 1723
Ανίκανος για ιδιόγραφη Όποιος δεν είναι ικανός να διαβάζει χειρόγραφα δεν μπορεί να συντάξει ιδιόγραφη διαθήκη.
Άρθρο 1724
Δημόσια διαθήκη Η δημόσια διαθήκη συντάσσεται με δήλωση από το διαθέτη της τελευταίας του βούλησης ενώπιον συμβολαιογράφου ενώ είναι παρόντες τρεις μάρτυρες ή δεύτερος συμβολαιογράφος και ένας μάρτυρας, και κατά τις διατάξεις των άρθρων 1725 έως 1737.
Άρθρο 1725
Πρόσωπα που συμπράττουν Ως συμβολαιογράφος ή μάρτυρας δεν μπορεί να συμπράξει για τη σύνταξη διαθήκης : 1. ο σύζυγος ή αυτός που διατέλεσε σύζυγος του διαθέτη, 2. ο συγγενής του διαθέτη σε ευθεία γραμμή ή έως και τον τρίτο βαθμό σε πλάγια γραμμή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας.
Άρθρο 1726
Ως συμβολαιογράφος ή μάρτυρας δεν μπορεί να συμπράξει για τη σύνταξη διαθήκης ο τιμώμενος μ' αυτήν ή αυτός που διορίζεται με αυτήν εκτελεστής, ή όποιος βρίσκεται προς κάποιο τιμώμενο ή διοριζόμενο ως εκτελεστή στη διαθήκη σε κάποια από τις σχέσεις που αναφέρονται στο προηγούμενο άρθρο. Η σύμπραξη προσώπου που αποκλείεται κατά την προηγούμενη παράγραφο συνεπάγεται μόνο την ακυρότητα της διάταξης υπέρ του τιμώμενου προσώπου ή υπέρ του εκτελεστή.
Άρθρο 1727
Ως δεύτερος συμβολαιογράφος ή μάρτυρας δεν μπορεί να συμπράξει στη σύνταξη της διαθήκης όποιος διατελεί προς το συμβολαιογράφο που συντάσσει τη διαθήκη σε κάποια σχέση απ' αυτές που αναφέρονται στο άρθρο 1725. Οι μάρτυρες και ο δεύτερος συμβολαιογράφος δεν πρέπει να έχουν μεταξύ τους κάποια σχέση απ' αυτές που αναφέρονται στο άρθρο 1725· η παράβαση όμως της διάταξης της παραγράφου αυτής δεν επιφέρει ακυρότητα της διαθήκης.
Άρθρο 1728
Ως μάρτυρες για σύνταξη διαθήκης δεν μπορούν να συμπράττουν : 1. όποιοι δεν έχουν καθόλου όραση ή ακοή, 2. οι γραφείς ή οι υπηρέτες του συμβολαιογράφου, 3.οι ανήλικοι. Δεν πρέπει να προσλαμβάνονται ως μάρτυρες για σύνταξη της διαθήκης οι αλλοδαποί και όσοι δεν έχουν την ικανότητα να μαρτυρούν σε συμβόλαια, εφόσον διαρκεί αυτή η ανικανότητα· η παράβαση όμως της διάταξης της παραγράφου αυτής δεν επιφέρει ακυρότητα της διαθήκης.
Άρθρο 1729
Συμβολαιογράφος που αγνοεί το διαθέτη ή τους μάρτυρες Ο διαθέτης και οι μάρτυρες πρέπει να είναι γνωστοί στο συμβολαιογράφο που συντάσσει τη διαθήκη. Αν ο διαθέτης, σύμφωνα με τη βεβαίωση του συμβολαιογράφου, δεν είναι γνωστός σ' αυτόν, οι μάρτυρες πρέπει να βεβαιώσουν την ταυτότητα του διαθέτη. Αν για τη σύνταξη της διαθήκης συμπράττει και άλλος συμβολαιογράφος, αρκεί ο διαθέτης να είναι γνωστός σ' αυτόν. Μόνη η απόδειξη ότι ο συμβολαιογράφος αγνοούσε στην πραγματικότητα το διαθέτη ή τους μάρτυρες, ή ότι οι μάρτυρες αγνοούσαν το διαθέτη, ή ότι δεν βεβαίωσαν την ταυτότητα του, δεν επιφέρει ακυρότητα της διαθήκης.
Άρθρο 1730
Δήλωση της θέλησης του διαθέτη Ο διαθέτης δηλώνει προφορικά την τελευταία του βούληση ενώπιον του συμβολαιογράφου και των λοιπών προσώπων που συμπράττουν. Ο διαθέτης μπορεί να υπαγορεύει από σχέδιο ή να κάνει χρήση σημειώσεων. Τα πρόσωπα που συμπράττουν κατά τη σύνταξη της διαθήκης πρέπει να είναι παρόντα σε όλη τη διάρκεια της πράξης. Απαγορεύεται η παρουσία κατά τη σύνταξη της διαθήκης οποιουδήποτε άλλου εκτός από το διαθέτη και τα πρόσωπα που συμπράττουν.
Άρθρο 1731
Όρκιση μαρτύρων Οι μάρτυρες ορκίζονται ενώπιον του συμβολαιογράφου και του διαθέτη ότι θα τηρήσουν μυστικές τις διατάξεις της διαθήκης έως τη δημοσίευσή της. Η παράβαση της διάταξης αυτής δεν επιφέρει ακυρότητα της διαθήκης.
Άρθρο 1732
Πράξη για τη δημόσια διαθήκη Για τη διαθήκη συντάσσεται πράξη, που πρέπει να περιέχει : 1.την ημέρα, το μήνα, το έτος και τον τόπο της σύνταξης της· 2. τον προσδιορισμό του διαθέτη, ώστε να μη γεννιέται αμφιβολία για την ταυτότητα του· 3.το όνομα και το επώνυμο του συμβολαιογράφου και των λοιπών προσώπων που συμπράττουν καθώς επίσης, χωρίς όμως ποινή ακυρότητας, την έδρα του συμβολαιογράφου και το επάγγελμα και την κατοικία των λοιπών προσώπων που συμπράττουν· 4. τη δήλωση της τελευταίας βούλησης του διαθέτη και τη μνεία ότι τηρήθηκαν όσα προβλέπονται στο άρθρο 1730. Η πράξη πρέπει να μνημονεύει ότι τηρήθηκαν όσα προβλέπονται στα άρθρα 1729 και 1731·η παράλειψη όμως της διατύπωσης της παραγράφου αυτής δεν επιφέρει ακυρότητα της διαθήκης.
Άρθρο 1733
Ανάγνωση και υπογραφή της πράξης Η πράξη πρέπει να διαβαστεί στο διαθέτη, ενώ ακούουν τα πρόσωπα που συμπράττουν, και να βεβαιωθεί σ' αυτήν ότι αυτό έγινε. Η πράξη πρέπει να υπογραφεί από το διαθέτη και από τα πρόσωπα που συμπράττουν. Πράξεις με περισσότερα φύλλα πρέπει να υπογράφονται και στο τέλος κάθε φύλλου. Αν ο διαθέτης δηλώσει ότι δεν μπορεί να υπογράψει, η υπογραφή του αναπληρώνεται από τη βεβαίωση της δήλωσης αυτής στην πράξη.
...................................................
Άρθρο 1738
Μυστική διαθήκη Για την κατάρτιση μυστικής διαθήκης ο διαθέτης εγχειρίζει στο συμβολαιογράφο, ενώ είναι παρόντες τρεις μάρτυρες, ή δεύτερος συμβολαιογράφος και ένας μάρτυρας, έγγραφο δηλώνοντας προφορικά ότι περιέχει την τελευταία του βούληση.
Άρθρο 1739
Οι διατάξεις των άρθρων 1725 έως 1729 για το συμβολαιογράφο και τα λοιπά πρόσωπα που συμπράττουν εφαρμόζονται και στη μυστική διαθήκη.
Άρθρο 1740
Το έγγραφο που εγχειρίζεται Το έγγραφο που εγχειρίζεται, γραμμένο από το διαθέτη ή από άλλο πρόσωπο, πρέπει, με την επιφύλαξη της περίπτωσης του άρθρου 1744, να φέρει την υπογραφή του διαθέτη. Αν είναι γραμμένο ολικά ή μερικά από άλλον, πρέπει να φέρει την υπογραφή του διαθέτη και σε κάθε ημίφυλλο. Η διάταξη του άρθρου 1721 παρ. 4 εφαρμόζεται και εδώ.
Άρθρο 1741
Σφράγιση Το έγγραφο που εγχειρίζεται, ή το περικάλυμμά του, αν δεν είναι σφραγισμένο έτσι που να μην μπορεί να ανοιχτεί χωρίς ρήξη ή βλάβη του σφραγίσματος, πρέπει να σφραγιστεί με τέτοιο τρόπο μπροστά στο διαθέτη και στα πρόσωπα που συμπράττουν.
Άρθρο 1742
Σημείωση στο έγγραφο Στο έγγραφο που είναι σφραγισμένο ή που σφραγίζεται κατά το προηγούμενο άρθρο, ή στο περικάλυμμά του, ο συμβολαιογράφος πρέπει να σημειώσει το όνομα και το επώνυμο του διαθέτη και τη χρονολογία της εγχείρισης, και η σημείωση αυτή πρέπει να υπογραφεί από το διαθέτη και τα πρόσωπα που συμπράττουν. Αν ο διαθέτης δηλώσει ότι δεν μπορεί να υπογράψει, η υπογραφή του αναπληρώνεται από τη βεβαίωση της δήλωσης αυτής στη σημείωση. Η διάταξη του άρθρου 1730 παρ. 2 εφαρμόζεται και σ' αυτή την περίπτωση.
Άρθρο 1743
Πράξη για τη μυστική διαθήκη Για την κατάρτιση της μυστικής διαθήκης πρέπει να συνταχθεί πράξη. Στην πράξη αυτή εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των άρθρων 1732 παρ. 1 αριθ. 1, 2, 3, 1733, 1734 και 1735. Στην πράξη πρέπει να βεβαιώνεται επίσης ότι τηρήθηκαν όσα ορίζονται στα άρθρα 1730 παρ. 2, 1738, 1741 και 1742 . Ο συμβολαιογράφος πρέπει να σημειώνει στο έγγραφο που του εγχειρίστηκε ή στο περικάλυμμά του και τον αριθμό της πράξης και να τα προσαρτήσει στην πράξη· η παράβαση όμως των διατάξεων της παραγράφου αυτής δεν επιφέρει ακυρότητα της διαθήκης.
.....................................................................
Άρθρο 1747
Μυστική που ισχύει ως ιδιόγραφη Μυστική διαθήκη άκυρη ισχύει ως ιδιόγραφη, αν είναι έγκυρη ως ιδιόγραφη.
Άρθρο 1748
Ανίκανος για μυστική Όποιος δεν είναι ικανός να διαβάζει δεν μπορεί να συντάξει μυστική διαθήκη.
...........................................................
Άρθρο 1763
Ανάκληση διαθήκης Κάθε διαθήκη μπορεί να ανακληθεί: 1.με σχετική δήλωση σε μεταγενέστερη διαθήκη· αν αυτή η μεταγενέστερη ανακληθεί, η διαθήκη ενεργεί σαν να μην είχε καταργηθεί· 2.με δήλωση που γίνεται ενώπιον συμβολαιογράφου με την παρουσία τριών μαρτύρων και με τις λοιπές διατυπώσεις των συμβολαιογραφικών εγγράφων. Αν αυτή η δήλωση ανακληθεί με όμοιο τρόπο, η διαθήκη ενεργεί σαν να μην είχε ανακληθεί.
Άρθρο 1764
Μεταγενέστερη διαθήκη καταργεί με το περιεχόμενο της την προηγούμενη, μόνο κατά το μέρος που εναντιώνεται σ' αυτήν. Αν η μεταγενέστερη ανακληθεί, η προηγούμενη ενεργεί σαν να μην είχε καταργηθεί.
Άρθρο 1765
Ανάκληση ιδιόγραφης Ιδιόγραφη διαθήκη μπορεί να ανακληθεί και αν ο διαθέτης με πρόθεση ανάκλησης καταστρέψει το έγγραφο της ή επιχειρήσει σ' αυτό μεταβολές, με τις οποίες συνήθως εκφράζεται η βούληση για ανάκληση έγγραφης δήλωσης. Αν ο διαθέτης κατέστρεψε το έγγραφο της διαθήκης, ή το μετέβαλε με τον τρόπο που σημειώθηκε, τεκμαίρεται ότι είχε σκοπό να ανακαλέσει τη διαθήκη.
Άρθρο 1766
Ανάκληση μυστικής Διαθήκη μυστική θεωρείται ότι έχει ανακληθεί, αν ο διαθέτης αναλάβει το έγγραφο που περιέχει την τελευταία βούλησή του και που είχε εγχειριστεί στο συμβολαιογράφο και σφραγιστεί. Αυτή η διάταξη εφαρμόζεται και αν το έγγραφο αυτό θεωρηθεί ότι έχει ισχύ ιδιόγραφης διαθήκης. Ο διαθέτης μπορεί να ενεργήσει οποτεδήποτε την ανάληψη. Η απόδοση του εγγράφου μπορεί να γίνει μόνο προσωπικά στο διαθέτη. Για την απόδοση συντάσσεται πράξη κατά τις κοινές διατάξεις, κάτω από την πράξη της κατάρτισης της μυστικής διαθήκης.
Άρθρο 1767
Ιδιόγραφη διαθήκη που έχει κατατεθεί στο συμβολαιογράφο για φύλαξη μπορεί να αναληφθεί με τον τρόπο που προβλέπεται στο προηγούμενο άρθρο. Η ανάληψη όμως δεν θεωρείται ανάκλησή της.
Άρθρο 1768
Άλλοι τρόποι ανάκλησης Οι διατάξεις των άρθρων 1716 έως 1720 εφαρμόζονται αναλόγως και στην ανάκληση διαθήκης.
Άρθρο 1769
Δημοσίευση διαθήκης Συμβολαιογράφος, στον οποίο υπάρχει διαθήκη, οφείλει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση μόλις πληροφορηθεί το θάνατο του διαθέτη, αν πρόκειται για δημόσια διαθήκη, να στείλει αντίγραφο της στον ειρηνοδίκη, και αν πρόκειται για μυστική ή έκτακτη, να παραδώσει αυτοπροσώπως το πρωτότυπο αυτής στον ειρηνοδίκη στην περιφέρεια του οποίου εδρεύει ο συμβολαιογράφος.
Άρθρο 1770
Ιδίως στη μυστική Η μυστική διαθήκη πριν από την αποσφράγισή της για δημοσίευση εξετάζεται από τον ειρηνοδίκη, ενώ παρίσταται και ο συμβολαιογράφος και βεβαιώνεται ότι οι σφραγίδες είναι άθικτες. Κατά τη βεβαίωση αυτή μπορεί να παραστεί και όποιος έχει έννομο συμφέρον και να τις εξετάσει αφού το ζητήσει. Ο Ειρηνοδίκης μπορεί πριν από την αποσφράγιση, ύστερα από αίτηση ή και αυτεπαγγέλτως, να εξετάσει τους μάρτυρες που έχουν συμπράξει στην κατάρτιση της διαθήκης, κλητεύοντας τους με επιμέλεια εκείνου που υπέβαλε την αίτηση ή του γραμματέα του ειρηνοδικείου.
Άρθρο 1771
Πρακτικό δημοσίευσης Για τη δημοσίευση της διαθήκης συντάσσεται πρακτικό, όπου καταχωρίζεται ολόκληρη η διαθήκη και η βεβαίωση για την ύπαρξη ή την ανυπαρξία των εξωτερικών ελαττωμάτων που προβλέπονται στο άρθρο 1721 παρ. 4. Το πρωτότυπο στη μυστική ή έκτακτη διαθήκη με το περικάλυμμά του κατατίθεται στο αρχείο του ειρηνοδικείου, αφού προηγουμένως ο ειρηνοδίκης σημειώσει αμέσως ιδιοχείρως στο πρότυπο της διαθήκης και το περικάλυμμά της τη λέξη «θεωρήθηκε», χρονολογήσει και υπογράψει τη θεώρηση και ο γραμματέας στέλνει αμέσως στο γραμματέα του αρμοδίου πρωτοδικείου αντίγραφο του σχετικού πρακτικού.
Άρθρο 1772
Αν ο διαθέτης δεν είχε την τελευταία του κατοικία ή διαμονή στην περιφέρεια του ειρηνοδικείου που δημοσίευσε τη διαθήκη, ο γραμματέας του δικαστηρίου στέλνει αντίγραφο του πρακτικού της δημοσίευσης στον εισαγγελέα των πρωτοδικών της τελευταίας κατοικίας ή διαμονής του διαθέτη, για να κατατεθεί στο αρχείο του πρωτοδικείου που παραλαμβάνει το πρακτικό. Όμοιο αντίγραφο του πρακτικού της δημοσίευσης αποστέλλεται επίσης σε κάθε περίπτωση στο γραμματέα του πρωτοδικείου της πρωτεύουσας του Κράτους.
........................................................
Άρθρο 1774
Δημοσίευση ιδιόγραφης Όποιος κατέχει ιδιόγραφη διαθήκη οφείλει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση μόλις πληροφορηθεί το θάνατο του διαθέτη να την εμφανίσει για δημοσίευση στον Ειρηνοδίκη είτε της τελευταίας κατοικίας ή διαμονής του διαθέτη είτε της δικής του διαμονής. Η δημοσίευση γίνεται κατά το άρθρο 1771. Η διάταξη του άρθρου 1772 εφαρμόζεται και σ' αυτήν την περίπτωση.
.....................................................
Άρθρο 1776
Κήρυξη κύριας Αυτός που ζητεί να δημοσιευτεί ιδιόγραφη διαθήκη ενώπιον του ειρηνοδίκη μπορεί κατά τη δημοσίευσή της να προσαγάγει δύο μάρτυρες, οι οποίοι μαρτυρούν ενόρκως για τη γνησιότητα της γραφής ή της υπογραφής του διαθέτη. Ο ειρηνοδίκης αφού ακούσει τους μάρτυρες μπορεί κατά τη δημοσίευση της ιδιόγραφης διαθήκης να την κηρύξει επιπλέον κύρια.
Άρθρο 1777
Ιδιόγραφη διαθήκη που δημοσιεύτηκε και κηρύχθηκε κύρια τεκμαίρεται γνήσια, αν επί πέντε χρόνια από τη δημοσίευση της δεν αμφισβητήθηκε η γνησιότητά της σε δίκη ανάμεσα σε κάποιον απ' αυτούς που αντλούν δικαιώματα απ' αυτήν και κάποιον απ' αυτούς που βλάπτονται από την ύπαρξή της.
του Γιάννη Σταματόπουλου, Οικονομολόγου - Φορολογικού Συμβούλου, Διδάκτορα του Παν. Πειραιώς, www.forin.gr
Με αφορμή τις πρόσφατες μεταβολές που επέφερε ο ν. 4839/2021 στη φορολογία των δωρεών και γονικών παροχών στη χώρα μας (διαβάστε περισσότερα εδώ), στο παρόν άρθρο επιχειρούμε μία αναφορά σε βασικές ρυθμίσεις για τον τρόπο φορολόγησης κληρονομιών και δωρεών σε διάφορες χώρες του κόσμου.
Περιορίζοντας το αντικείμενο του παρόντος άρθρου αποκλειστικά στη μεταβίβαση περιουσίας αιτία θανάτου ή δωρεάς από τους γονείς προς τα παιδιά, υπενθυμίζουμε ότι στη χώρα μας, στη φορολογία κληρονομιών εφαρμόζεται προοδευτική φορολόγηση η οποία προβλέπει γενικά αφορολόγητο όριο 150.000 ευρώ και ακολούθως συντελεστή φόρου 1% για το τμήμα της κληρονομούμενης περιουσίας από 150.000 έως τα 300.000 ευρώ, 5% για το τμήμα της κληρονομούμενης περιουσίας από 300.000 έως 600.000 ευρώ και 10% για το υπερβάλλον των 600.000 τμήμα της κληρονομούμενης περιουσίας.
Ειδικώς, για τη μεταβίβαση περιουσίας αιτία δωρεάς ή γονικής παροχής προς συγγενείς της Α' κατηγορίας (σύζυγος, παιδιά, εγγόνια, γονείς), εφαρμογή έχουν, από 1.10.2021, οι διατάξεις του άρθρου 56 του ν. 4839/2021 οι οποίες προβλέπουν αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ και συντελεστή 10% άνω του ποσού αυτού. Τονίζουμε ότι η φορολογία στη χώρα μας είναι προσωπική και όχι οικογενειακή, οπότε το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ ισχύει για κάθε δωρητή προς κάθε δωρεοδόχο.
Πριν προχωρήσουμε στην παράθεση ορισμένων στοιχείων από τα φορολογικά συστήματα του εξωτερικού, πρέπει να επισημανθεί ότι για να αντιληφθεί κανείς επακριβώς τη φορολογική επιβάρυνση που έχουν οι φορολογούμενοι στις διάφορες χώρες του κόσμου, δεν αρκεί η αναφορά ενός ονομαστικού φορολογικού συντελεστή (statutory tax rate) ή του αφορολόγητου ορίου που τυχόν προβλέπεται σε κάθε χώρα.
Τα ανωτέρω δεδομένα αναμφίβολα αποτελούν ενδείξεις και μπορεί να αποτελέσουν μία αρχική βάση σύγκρισης για τους σχεδιαστές και τους μελετητές των φορολογικών συστημάτων ανά τον κόσμο. Ωστόσο, για να αποκτήσει κανείς πλήρη εικόνα του τρόπου με τον οποίο επιβάλλεται μία φορολογία, θα πρέπει, εκτός των ανωτέρω, να εξετάσει στο σύνολό τους τις ισχύουσες φορολογικές διατάξεις και να αποκτήσει σαφή γνώση της φορολογητέας βάσης, δηλαδή της βάσης επί της οποίας επιβάλλεται ο εκάστοτε φόρος.
Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, παραθέτουμε ακολούθως μερικές ενδεικτικές πληροφορίες για τη φορολόγηση κληρονομιών και δωρεών σε διάφορες χώρες του κόσμου (τα στοιχεία που παρατίθενται αφορούν ειδικώς συγκεκριμένες χώρες – μέλη του Ο.Ο.Σ.Α.).
Αρχικώς, σημειώνεται ότι φόρος κληρονομιών ή δωρεών επιβάλλεται σε 24 χώρες – μέλη του Ο.Ο.Σ.Α. [1] Υποκείμενο του φόρου στις περισσότερες χώρες είναι ο δωρεοδόχος (π.χ. τα παιδιά) ο οποίος φορολογείται για την περιουσία που αποκτά αιτία θανάτου ή δωρεάς. Υπάρχουν, ωστόσο, και χώρες, όπως η Δανία, η Κορέα, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες που επιβάλλουν το φόρο σε επίπεδο δωρητή.
Ο τρόπος με τον οποίο επιβάλλεται ο εν λόγω φόρος διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα, με τις σημαντικότερες διαφορές να αφορούν στην ύπαρξη ή μη και στο ύψος ενός αφορολόγητου ποσού καθώς και στον τρόπο φορολόγησης της περιουσίας που μεταβιβάζεται.
Αναλυτικότερα, υπάρχουν χώρες που εφαρμόζουν υψηλά αφορολόγητα όρια, όπως οι Η.Π.Α. και η Ιταλία και άλλες χώρες με χαμηλότερα αφορολόγητα όρια.
Συγκεκριμένα, στις Η.Π.Α., το 2021 ένας φορολογούμενος μπορεί να μεταφέρει περιουσία, αιτία θανάτου, αξίας 11,7 εκ. δολαρίων δίχως να πληρώσει φόρο. Ένα παντρεμένο ζευγάρι μπορεί να μεταβιβάσει, κατ’ επέκταση, περιουσία ύψους 23,4 εκ. δολαρίων.
Στην Ιταλία, το αφορολόγητο όριο για τη μεταβίβαση περιουσίας σε επιζώντα σύζυγο, παιδιά ή γονείς ανέρχεται στο 1 εκ. ευρώ.
Χαμηλότερα αφορολόγητα όρια έχουν χώρες όπως η Γαλλία (100.000 ευρώ), η Δανία (40.568 ευρώ), η Ισπανία (15.957 ευρώ, βλ. και στη συνέχεια) και το Βέλγιο. Στο Βέλγιο σημειώνεται ότι η φορολογία διαφοροποιείται ανάλογα με τη γεωγραφική περιφέρεια η οποία εξετάζεται (για παράδειγμα, στις Βρυξέλλες το αφορολόγητο ποσό ανέρχεται σε 12.500 € + 2.500 ευρώ για κάθε χρόνο για τον οποίο υπολείπεται η ηλικία του παιδιού τα 21 έτη).
Περαιτέρω, και ως προς τους συντελεστές φορολογίας που εφαρμόζονται στις χώρες του Ο.Ο.Σ.Α., αξίζει να επισημανθεί ότι υπάρχουν τόσο χώρες που εφαρμόζουν σταθερό φορολογικό συντελεστή όσο και άλλες που εφαρμόζουν προοδευτική φορολόγηση της περιουσίας που μεταβιβάζεται.
Μεταξύ των χωρών που εφαρμόζουν σταθερό φορολογικό συντελεστή, μπορούμε να σταθούμε στην Ιταλία, μία χώρα όπου εφαρμόζεται συντελεστής 4% μετά την αφαίρεση αφορολόγητου ποσού 1.000.000 ευρώ.
Στην αντίπερα όχθη, στο Ηνωμένο Βασίλειο εφαρμόζεται σταθερός φορολογικός συντελεστής 40% μετά την αφαίρεση ενός αφορολόγητου ποσού της τάξης των 325.000 λιρών.
Ομοίως, στις Η.Π.Α., εφαρμόζεται ο ίδιος φορολογικός συντελεστής (40%) μετά, ωστόσο, την αφαίρεση όμως του προαναφερθέντος πολύ μεγάλου αφορολόγητου ποσού των 11,7 εκ. δολαρίων.
Προοδευτικό σύστημα φορολόγησης, κατά το οποίο ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται καθώς αυξάνεται η αξία της περιουσίας που μεταβιβάζεται, εφαρμόζεται στην Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες - μέλη του Ο.Ο.Σ.Α. που επιβάλλουν φόρο κληρονομιών ή δωρεών.
Αναλυτικότερα, στις σχετικές κλίμακες οι χαμηλοί συντελεστές προοδευτικής φορολόγησης ανέρχονται από ποσοστά 1% (πρόκειται για το συντελεστή που επιβάλλεται στο πρώτο φορολογητέο κλιμάκιο στη χώρα μας και στη Χιλή) έως 10% (Ιαπωνία, Κορέα και Ολλανδία). Οι ανώτατοι φορολογικοί συντελεστές που επιβάλλονται ανέρχονται από 10% (Ελλάδα) έως 55% (Ιαπωνία).
Συγκεκριμένα, στην Ισπανία επιβάλλεται προοδευτική φορολόγηση της περιουσίας που μεταβιβάζεται στα παιδιά με συντελεστές από 7,65% έως 34%, μετά την αφαίρεση ενός αφορολόγητου ποσού το οποίο διαφοροποιείται αναλόγως εάν τα παιδιά είναι μικρότερα ή μεγαλύτερα των 21 ετών (47.859 ή 15.957 €, αντίστοιχα).
Στην Ιαπωνία, μετά την αφαίρεση ενός αφορολόγητου ποσού της τάξης των 225.000 ευρώ, επιβάλλονται συντελεστές ανά κλιμάκιο περιουσίας που μεταβιβάζεται που ξεκινούν από 10% και φτάνουν στο 55%.
Σημειώνεται, τέλος, ότι μεταξύ των χωρών - μελών του Ο.Ο.Σ.Α. υπάρχουν χώρες που είτε έχουν καταργήσει είτε δεν επέβαλλαν ποτέ φόρο κληρονομιάς. Μεταξύ των χωρών αυτών, περιλαμβάνεται η Σουηδία, η Νορβηγία, ο Καναδάς και η Αυστραλία.
Γίνεται σαφές απ’ όλα τα παραπάνω ότι η συγκεκριμένη φορολογία, όπου και όταν εφαρμόζεται, εφαρμόζεται με διάφορους τρόπους, με διαφορετικές αρχές και διαφορετικές προσεγγίσεις. Ο φορολογούμενος, αναμφίβολα, θα πρέπει να έχει σαφή γνώση του πλαισίου που θα εφαρμοστεί και του φόρου με τον οποίο ενδέχεται να επιβαρυνθεί, αυτός ή οι απόγονοί του, για τη μεταβίβαση της περιουσίας του εν ζωή ή μετά θάνατο.
Σημειώνουμε γενικά ότι όταν οι συντελεστές φόρου κληρονομιών ή δωρεών είναι πολύ μεγάλοι ως ποσοστό, και ιδιαίτερα συγκρινόμενοι με τους φόρους μεταβίβασης, οδηγούν τους πολίτες να μεταβιβάζουν με πώληση τα ακίνητα ή εν γένει περιουσιακά στοιχεία (π.χ. μετοχές), να αγοράζουν αυτά στο όνομα εταιρειών ή εν γένει να εφευρίσκουν τρόπους μη εφαρμογής των διατάξεων. Με τον τρόπο αυτό οι συντελεστές παραμένουν ονομαστικοί χωρίς ουσιαστική επίδραση στον προϋπολογισμό της εκάστοτε χώρας.
Αναλυτικότερα σε επίπεδο κρατών και ανεξαρτήτως του τρόπου με τον οποίο σχεδιάζεται η εν λόγω φορολογία, αξίζει να σημειωθεί ότι ο φόρος κληρονομιών και δωρεών δεν επιφέρει σημαντικά έσοδα σε σύγκριση με τα συνολικά φορολογικά έσοδα των κρατών. Κατά μέσο όρο, μόλις το 0,51% των συνολικών φορολογικών εσόδων των χωρών – μελών του Ο.Ο.Σ.Α. προκύπτουν από τους φόρους κληρονομιών και δωρεών. Τα φορολογικά έσοδα από τους φόρους αυτούς υπερβαίνουν το 1% μόλις σε 4 χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Ιαπωνία, Κορέα) ενώ σε περισσότερες από 20 χώρες, το ποσοστό αυτό δεν υπερβαίνει το 0,25%. Στην Ελλάδα, τα έσοδα που προκύπτουν από την εν λόγω φορολογία κυμαίνονται στο μέσο όρο των χωρών – μελών του Ο.Ο.Σ.Α. Σε απόλυτα μεγέθη, επισημαίνεται ότι για το 2021 προϋπολογίστηκαν έσοδα 209 εκ. ευρώ εκ των οποίων τα 159 εκ. ευρώ αφορούν στο φόρο κληρονομιών και τα 50 εκ. ευρώ στο φόρο δωρεών, γονικών παροχών και λοιπών παροχών.
Τέλος ενδιαφέρον κρίνουμε να αναφέρουμε ότι η φορολογία της περιουσίας κατευθύνεται και μεταφέρεται από τα κράτη όλο και πιο πολύ προς την καθιέρωση ετήσιου φόρου επί της ιδιοκτησίας, όπως είναι στην Ελλάδα ο ΕΝΦΙΑ. Δηλαδή τα κράτη επιδιώκουν την καθιέρωση του ετήσιου της φορολογίας της περιουσίας ή της ακίνητης περιουσίας κατά περίπτωση και μειώνουν ή μηδενίζουν τους φόρους μεταβίβασης. Είναι βέβαια εμφανές ότι οι ετήσιοι φόροι επί της ιδιοκτησίας ακινήτων είναι πολύ προσοδοφόροι για τους προϋπολογισμούς των κρατών. Ο ΕΝΦΙΑ στη χώρα μας είναι ένας τέτοιος φόρος που επιβάλλεται την 1.1 κάθε έτους επί της αντικειμενικής αξίας της κατεχόμενης από το κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ιδιοκτησίας ακινήτων και η απόδοσή του ανέρχεται σε επίπεδα των 2,38 δισεκατομμυρίων.
ΔΕΙΤΕ ΤΟΝ ΟΔΗΓΟ ΔΗΛΩΣΕΩΝ ΦΟΡΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΛΠ.
