Το άρθρο 24 παρ. 6 εδ. 2 του Ελληνικού Συντάγματος του 1975 ρητά ορίζει ότι «Tα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Kράτος. Nόμος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγματοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά μέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς και τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών».

Το άρθρο 28 παρ. 1 του ίδιου Συντάγματος ομοίως ρητά ορίζει ότι «Oι γενικά παραδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου, καθώς και οι διεθνείς συμβάσεις, από την επικύρωσή τους με νόμο και τη θέση τους σε ισχύ σύμφωνα με τους όρους καθεμιάς, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου.»

H Βουλή των Ελλήνων, με το Ν. 2039/1992 (ΦΕΚ 61/τ.Α'/13.4.1192)  “Κύρωση  της  Σύμβασης  για  την  προστασία  της  αρχιτεκτονικής  κληρονομιάς  της  Ευρώπης”  επικύρωσε ομόφωνα την «Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία της Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς»,  γενικότερα γνωστή ως «Σύμβαση της Γρανάδας». Ειδικότερα στο άρθρο 6 του Νόμου προβλέπεται τόσο η διάθεση πιστώσεων για το σκοπό αυτό όσο και η παροχή ευνοϊκών φορολογικών μέτρων προς τους ιδιώτες  για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς ως υποχρέωση των κρατών-μελών που επικύρωσαν τη Σύμβαση αυτή.

Στο Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ 153 / τ.Α' / 28.6.2002) «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», άρθρο 48, παρ 2 ρητά προβλέπεται η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος με ευθύνη των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και ΠΕΧΩΔΕ για την θεσμοθέτηση επιχορηγήσεων και λοιπών οικονομικών και φορολογικών κινήτρων υπέρ των διατηρητέων κτηρίων και μνημείων της χώρας που ανήκουν σε ιδιώτες (πολίτες και φορείς).

Η έκδοση του Προεδρικού αυτού Διατάγματος προκύπτει και ως ανειλημμένη υποχρέωση της χώρας μας από το άρθρο 6 του Ν. 2039/1992 (ΦΕΚ 61/τ.Α'/13.4.1192)  )  “Κύρωση  της  Σύμβασης  για  την  προστασία  της  αρχιτεκτονικής  κληρονομιάς  της  Ευρώπης”. Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τα άρθρα 24 και 28 του Συντάγματος η προστασία των διατηρητέων κτηρίων και μνημείων, δηλαδή της Αρχιτεκτονικής και γενικότερα  της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της χώρας αποτελεί υποχρέωση του Κράτους.

Όμως παρόλα αυτά, το διάταγμα αυτό όμως δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα, ούτε σήμερα φαίνεται να υπάρχει κάποια σχετική πρωτοβουλία. Η αδράνεια αυτή του κράτους να εκπληρώσει τη συγκεκριμένη αυτή υποχρέωσή του έχει δύο καταστροφικά αποτελέσματα:

*Κατά τον χαρακτηρισμό των κτηρίων αυτών ως διατηρητέων, οι κρατικές υπηρεσίες επέβαλαν τεράστιους περιορισμούς και υποχρεώσεις στους ιδιοκτήτες τους αδιαφορώντας πλήρως για την οικονομική κατάσταση και τις δυνατότητες τους να αναλάβουν  το υψηλότατο κόστος συντήρησης και αποκατάστασής τους. Η συντριπτική πλειοψηφία των ιδιοκτητών των 20.000 περίπου διατηρητέων κτηρίων και μνημείων της χώρας είναι συνταξιούχοι, δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, μικρομεσαίοι επαγγελματίες, ακόμη και άνεργοι νέοι. Παράλληλα, πολλά από τα κηρυγμένα ως διατηρητέα ακίνητα βρίσκονται στις συνοικίες της Αθήνας (Κυψέλη, Πατήσια, Παγκράτι, Κολωνός κλπ) και των μικρών και μεγάλων επαρχιακών πόλεων (Ναύπλιο, Γιάννενα, Άργος, Βόλος, Θεσσαλονίκη κλπ), που, αφού χαρακτηρίστηκαν είτε από το ΥΠΠΟ είτε από τα υπόλοιπα Υπουργεία (ΥΠΕΚΑ, ΥΜΑΘ, ΥΠΑΙΓΑΙΟΥ), εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους, φορτώνοντας μια ουσιαστικά κρατική υποχρέωση στους ώμους των άτυχων ιδιοκτητών τους, που έχουν περιέλθει σε πραγματική απόγνωση!

*Το αποτέλεσμα είναι ότι το κτιριακό απόθεμα διατηρητέων κτιρίων και μνημείων της χώρας μας καταρρέει κάτω από την αδιαφορία του Κράτους και την αδυναμία των ιδιοκτητών τους να το διατηρήσουν με δικές τους δαπάνες!

Η άρνηση έκδοσης του του Προεδρικού Διατάγματος για την παροχή οικονομικών και φορολογικών κινήτρων στους ιδιοκτήτες διατηρητέων κτηρίων και μνημείων σημαίνει απλά ότι η χώρα μας αρνείται να εφαρμόσει τη «Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία της Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς», δηλαδή πέρα από την παραβίαση του Συντάγματος που επιβάλει την προστασία της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς μας, αρνείται να εφαρμόσει μια ανειλημμένη διεθνή υποχρέωσή της! Όμως, όπως αναφέρεται και στην Σύμβαση, είναι σημαντική η μετάδοση ενός συνόλου πολιτιστικών αναφορών στις μελλοντικές γενιές, αλλά και η οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη των διαφόρων περιοχών της χώρας μας μέσα από την πολιτιστική και αρχιτεκτονική κληρονομιά μας!

Γι΄αυτό η Πολιτεία οφείλει να προχωρήσει στην άμεση έκδοση του παραπάνω Προεδρικού  Διατάγματος προβλέπεται στην παρ. 2 του άρθρου 48 του Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ 153 / τ.Α' / 28.6.2002) «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», με το οποίο να προβεί στην άμεση θεσμοθέτηση επιχορηγήσεων και φορολογικών κινήτρων υπέρ των ιδιοκτητών ιδιωτικών διατηρητέων κτηρίων και μνημείων της χώρας μας.

Η αδιαφορία της Πολιτείας να το πράξει θα έχει ως βέβαιο αποτέλεσμα την εγκατάλειψη και κατάρρευση και των υπολοίπων διατηρητέων κτηρίων, αλλά και την οικονομική εξουθένωση και καταστροφή των ιδιοκτητών τους. Αν δεν μας ενδιαφέρουν τα κτήρια, όπως φαίνεται, μήπως θα έπρεπε ενδιαφερθούμε τουλάχιστον για τους ανθρώπους…  

*Δικηγόρος Α.Π., Πρόεδρος ΠΟΜΙΔΑ και UIPI